ارزیابی دائمی مخارج و درآمد گردشگری بین‌المللی در تراز پرداخت­ها بسیار مشکل بوده و اطلاعات کافی در این زمینه وجود نداشته است. چرا که بسیاری از کشورها نمی توانستند آمار لازم را جمع‌ آوری کنند. در هر حال سازمان جهانی گردشگری و سازمان توسعه و همکاری اقتصادی^[۸۹] روش­های حسابداری در گردشگری بین‌المللی را تسهیل کرده ­اند، که بیشتر از طریق گسترش مفهوم درآمد­های گردشگری است. این سبب گردیده که سیاست­های اقتصاد کلان مبتنی بر تحلیل محکم و پیش ­بینی­های قابل قبول تدوین گردد؛ که نه تنها تاثیر گردشگری بین‌المللی بر تراز پرداخت­ها را در نظر دارد، بلکه با تاثیرات تراز پرداخت­ها (به علت ترقی و تنزل در نرخ تبدیل ارز) بر روند گردش بین‌المللی گردشگران، نیز ارتباط پیدا می­ کند.

۲-۲-۳- نظریه­ های اقتصادی تعیین کننده­ گردشگری بین‌المللی:

عوامل تعیین­کننده گردشگری بین‌المللی عواملی هستند که با توجه به مبادلات بین‌المللی، خدمات گردشگری هر کشور را دائما در بخش بین‌المللی کار تحت تاثیر قرار می­ دهند. تراز خدمات گردشگری بین‌المللی در مبادلات بین‌المللی کشورها دارای همان اندازه اهمیت است که تراز تجارت بین‌المللی، تراز گردش سرمایه و تراز سایر مبادلات پنهان اهمیت دارد (گوهریان و کتابچی،۱۳۸۴). بر اساس نظریات تجارت بین‌المللی چهار عامل، تعین کننده­ موقعیت یک کشور در مبادلات گردشگری بین الملل است:

• • نظریه برخورداری از عوامل.

• • نظریه هزینه ی نسبی.

• • نظریه ی مزیت مطلق و دانش فنی.

• نظریه ی شرایط تقاضا

الف- نظریه برخورداری از عوامل و گردشگری بین الملل:

نظریه عطایای الهی در سال ۱۹۱۹ توسط هکشر^[۹۰] به وجود آمد و در سال ۱۹۳۳ به وسیله ی اوهلین^[۹۱] تکمیل گردید. این نظریه متکی بر توزیع عطایای الهی در هر کشور است. طبق نظریه هکشر و اوهلین کشورهایی که دارای مقادیر زیادی سرمایه هستند، کالاهایی را باید صادر نماید که سرمایه­بر است؛ و کالاهایی را وارد کنند که کاربر است. این نظریه ‌در مورد منابع طبیعی که برای گردشگری بین‌المللی بسیار مهم است، صدق می­ کند. زیرا بسیاری از امکانات گردشگری از مزیت نسبی منابع طبیعی برخوردارند. ‌بنابرین‏ ویژگی گردشگری بین الملل هر کشور مستقیما با فراوانی منابع آن در ارتباط است. در حقیقت نظریه عطایای الهی منابع یا عواملی هستند که تولید خدمات گردشگری بین‌المللی کشور را تضمین ‌می‌کنند. به نظر می­رسد که فراوانی این منابع اثر قاطعی در موقعیت گردشگری بین‌المللی یک کشور دارد.

ب- نظریه هزینه نسبی و گردشگری بین‌المللی:

بررسی هزینه­ های نسبی روشن می­ کند که کشوری می ­تواند در تولید کالاها و خدمات متخصص باشد که کالاها را نسبت به سایر کشورها با قیمت پایین­تری عرضه کند. بررسی هزینه­ های نسبی فقط مقایسه­ قیمت­های بین‌المللی در هنگام عرضه­ی یک کالای کیفی در مبادلات بین‌المللی نیست. اگر چه نظریه عطایای الهی در ارتباط با داده ­های مقداری است، اما هزینه­ های نسبی با عوامل کیفی ارتباط دارد به ویژه قیمت که نقش مهمی را در مقایسه و انتخاب فرآورده ­های گردشگری توسط کشورها یا بازارهای رقیب دارد.

ج- نظریه برتری مطلق و پیشرفت فن آوری:

این نظریه بسط و توسعه تحلیل ادام اسمیت در تجارت بین الملل است. امروزه این نظریه مترادف است با انحصارات صادرات برخی از کشورها، که ناشی از ویژگی­های طبیعی یا پیشرفت فن­آوری این کشورها است. مزیت مطلق، نقش سازنده­ای را در گردشگری بین الملل دارد. در حقیقت، برخی از کشورها دارای منابع گردشگری منحصر به فردی هستند؛ به طوری که این منابع می ­توانند به صورت اماکن طبیعی استثنایی یا به صورت منابع هنری و معماری شناخته شده در سراسر جهان باشند. این گونه منابع ساخت بشر بوده و گردشگران را برای بازدید ترغیب ‌می‌کنند، پس بر حسب اهمیت آن­ها در گردشگری بین‌المللی است که منحصر به فرد بودن کشوری در امر ‌گردشگری تعیین می­گردد.

نوآوری یکی از شاخص­ هایی است که مزیت­های مطلق یک کشور را قوت می­بخشد. کشورهای در حال توسعه با بهره­ گیری از سیاست­های نوآوری و پیشرفت فن­آوری، سعی در حفظ و افزایش مزیت نسبی خود دارند. نوآوری فنی در بخش گردشگری شامل نمادهای ظاهری، اطلاعت و پیشبرد، توسعه فرآورده ­ها و بازاریابی است. در نمادهای ظاهری گردشگری بیشتر از فن­آوری نوین به ویژه در زمینه­ تسهیلات رفاهی، بخش­های آذوقه رسانی و تامین مکان (رزرواسیون) استفاده می­ شود. نوآوری سبب پایین آمدن هزینه­ ها شده و همچنین فرآورده ­های گردشگری جدید را ایجاد می­ کند.

د- نظریه تقاضا:

نظریه­ های تقاضا توضیحی بر توسعه و حجم حرکت گردشگری در میان کشورها هستند. تقاضای گردشگری شامل کالاها و خدماتی است که در لحظه­ای خاص مصرف کننده به آن­ها نیاز دارد و مستقیما تابع درآمد سرانه و علاقه ی مردم به گردشگری بین‌المللی است. نظریه تقاضا در سال ۱۹۶۱ توسط لیندر^[۹۲] بیان شد؛ طبق نظر لیندر، ویژگی بین‌المللی یک کشور بستگی به سطح بالای تقاضای داخلی آن دارد. در کشورهای عمده­ی میزبان گردشگری، تقاضای گردشگری بین‌المللی مکمل تقاضای داخلی است. در حقیقت توسعه گردشگری بین‌المللی نتیجه شرایط فراهم شده تقاضای داخلی است. برتری نسبی یک کشور از کیفیت ساختار، دانش گردشگری، سطح فن­آوری و از محیط مناسب آن به وجود می ­آید. ‌بنابرین‏ حجم گردشگری بین‌المللی بین کشورهایی که از ساختار گردشگری داخلی مشابهی ‌برخوردارند، بیشتر است.

۲-۳- بحران مالی:

۲-۳-۱-مفهوم بحران مالی: