در این پژوهش از فرم ۳۸ پرسشی آزمون تئوری ذهن که قمرانی، البرزی و خیر (۱۳۸۵)، ترجمه و اعتباریابی کردند؛ استفاده شد. این آزمون متشکل از سه خرده آزمون به این قراراست: خرده مقیاس نخست: تئوری ذهن مقدماتی(سطح یکم) که به بازشناسی عواطف و وانمودسازی مربوط است که مشتمل بر۲۰پرسش. خرده مقیاس دوم: اظهار اولیه یک تئوری ذهن واقعی(سطح دوم) و شامل درک باور غلط اولیه است که شامل۱۳پرسش. خرده مقیاس سوم: جنبه های پیشرفتهتر تئوری ذهن(سطح سوم)که شامل درک شوخی و باور غلط ثانویه است و مشتمل بر۵ پرسش. این آزمون به صورت مصاحبه اجرا میشود و شامل تصاویر و داستانهایی است که آزماینده بعد از ارائه آنها به آزمودنی، پرسشهایی را مطرح میکند و پاسخ آزمودنی به هر پرسش به صورت۱ (در صورت پاسخ صحیح ) و صفر (در صورت پاسخ غلط) نمره گذاری میشود. بنابراین مجموع نمره های فرد در آزمون اصلی۷۸ است، براین اساس نمره های آزمودنیها در خرده آزمونهای اول، دوم و سوم به ترتیب ۰ تا ۳۳، ۰ تا ۲۸و۰ تا ۱۶ خواهد شدو در فرم ۳۳ سؤالی به ترتیب۰ تا۲۰، ۰ تا۱۳ و۰ تا۵ خواهد شد.

اعتبار و روایی آزمون تئوری ذهن
ویژگیهای روانسنجی این آزمون نشان میدهد، روایی محتوایی آزمون نظریه ذهن از طریق نظرخواهی از صاحبنظران و متخصصان علومتربیتی و روانشناسی احراز شد. ضریب همبستگی دو رشتهای نقطهای برای احراز روایی همزمان دو آزمون استفاده شد که این ضریب ۸۹/۰ محاسبه گردید که در سطح ۰۱/۰ معنادار بود. ضرایب اعتبار برای کل آزمون و هر یک از خرده آزمون های اول، دوم و سوم به ترتیب ۹۴/۰، ۹۱/۰، ۷۰/۰، و ۹۳/۰ به دست آمد که تمام ضرایب در سطح ۰۱/۰ معنادار بود (قمرانی، البرزی وخیر، ۱۳۸۵).
در این پژوهش اعتبار این پرسشنامه به تفکیک هر سطح با بهره گرفتن از آلفای کرونباخ محاسبه قرار گرفت. برای سطح یکم(تئوری ذهن مقدماتی) برابر ۷۶۸/۰، سطح دوم(اظهار اولیه یک تئوری ذهن واقعی) برابر ۶۵۷/۰، سطح سوم(جنبه های پیشرفتهتر تئوری ذهن) برابر ۷۷۵/۰ و کل پرسشنامه برابر ۸۱۸/۰ است.
پرسشنامه هوش هیجانی شوت
این پرسشنامه توسط شوت^[۱۸۹] و همکاران در سال ۱۹۹۸ بر اساس مدل نظری هوش هیجانی سالوی و مایر(۱۹۹۰) و برای سنجش هوش هیجانی نوجوانان ساخته شده است. شوت و همکاران با بهره گرفتن از تحلیل عاملی و روش تحلیل مؤلفه های اصلی پاسخ ۳۱۶ آزمودنی به ۶۲ ماده مقیاسی که بر مبنای این مدل ساخته بودند؛ دست آوردند. عامل اول(پرسشنامه حاضر) شامل ۳۳ ماده و دارای ارزش ویژه ۷۹/۱۰ بود. ۳۳ مادهای که در عامل اول قرار گرفتند، نشان دهنده مدل مفهومی سالوی و مایر^[۱۹۰](۱۹۹۰) از هوش هیجانی بودند.
این پرسشنامه ۳۳ مادهای شامل ۴ مؤلفه تنظیم هیجان، ارزیابی از هیجانات، مهارتهای اجتماعی و کاربرد هیجانات است و در یک مقیاس لیکرتی ۵ درجهای کاملاً نادرست=۱، نادرست=۲، تاحدی درست=۳، درست=۴، و کاملاً درست=۵ نمرهگذاری میشود. لازم به ذکر است این آزمون فقط برای سنین نوجوانی(شوت و همکارانش در مقاله خود، ۱۹۹۸ طیف سنی خاصی را به طور دقیق مشخص نکرده و فقط کلمه نوجوانی را به کار برده اند. اما از آنجایی که در متون روان شناسی سنین نوجوانی معمولاً به سنین ۱۱، ۱۲ سالگی تا ۱۹ سالگی گفته میشود، طیف سنی احتمالی کاربرد این آزمون در کشور ما دانشآموزان مقطع راهنمایی و دبیرستان در نظر گرفته شده است (شوت و همکاران، ۱۹۹۸).
اعتبار و روایی پرسشنامه هوش هیجانی شوت
ویژگیهای روانسنجی این پرسشنامه توسط پژوهشگرانی مورد مطالعه قرار گرفت. مطالعه سیاروچی و دین^[۱۹۱](۲۰۰۰)، بر روی نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ ساله اعتبار برای کل مقیاس با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ برابر ۸۴/۰ و برای خرده مقیاسهای آن یعنی ارزیابی و ابراز هیجان برابر ۷۶/۰، تنظیم هیجان برابر ۶۶/۰ ، و بهره برداری از هیجان برابر ۵۵/۰ را نشان داد.
نتایج پژوهش پتریدس و فرنهام^[۱۹۲](۲۰۰۰) بر روی این پرسشنامه ۳۳ مادهای، چهار عامل را بدست آورد. عامل یکم شامل ۱۳ ماده که بیانگر عامل خوش بینی یا تنظیم هیجان، عامل دوم با ۹ ماده بیانگر ارزیابی از هیجانات، عامل سوم با ۱۱ ماده بیانگر مهارتهای اجتماعی، و عامل چهارم با ۶ ماده بیانگر کاربرد هیجانات است.
در پژوهش شوت و همکاران(۱۹۹۸) افرادی که نمره بالا در این مقیاس داشتند. گرایش به نمره پایین در عاطفه منفی و نمره بالا در هیجان مثبت(برونگرایی، گشاده خویی و همدلی) نشان دادند، همچنین نمره های بالا در مقیاس مورد نظر باآلکسی تایمی پایین (یعنی حالتی که ارتباط آن با نقص در هوش هیجانی مکرراً مشاهده شده است) همبستگی نشان داد. این آزمون همچنین برای پیش بینی موفقیت تحصیلی مفید بوده است. این نتایج به عنوان شواهدی مبنی بر روایی ملاکی این آزمون در نظر گرفته شدند.
در پژوهشی خسرو جاوید، ۱۳۸۱ بر روی ۲۳۴ دانشآموز دختر و پسر مقطع راهنمایی شهر تهران و با اجرای فرم ۳۳ ماده ای این مقیاس به انجام رسانید. ضریب اعتبار این مقیاس بر مبنای آلفای درونی ۸۱/۰ بدست آمد. تحلیل عاملی مقیاس با بهره گرفتن از روش تحلیل مؤلفه های اصلی، سه عامل تنظیم هیجانی (۸۱/۰=α)،ارزیابی و ابراز هیجان (۶۷/۰=α)، و بهره برداری از هیجان(۵۰/۰=α) را نشان داد. هوش هیجانی کل در این پژوهش با سه مقیاس خود به ترتیب ۸۰/۰، ۷۴/۰، و ۶۹/۰ همبستگی نشان داد که همگی در سطح ۰۰۱/۰ معنادار بودند. همچنین نتایج این پژوهش بیانگر همبستگی منفی و معنادار هوش هیجانی با متغیرهای ملاک نظیر آلکسی تایمی، افسردگی و حالت اضطراب بود که این مسئله نشان دهنده اعتبار ملاکی این آزمون است.
در این پژوهش اعتبار این پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ محاسبه و برابر ۸۷۹/۰ برآورد گردید.
روش اجرا
پس از تعیین مدارس در منطقه آموزشی مورد نظر، با دریافت مجوز از مسئولان آموزش و پرورش به مدارس مود نظر مراجعه و کلاسهای مورد نظر به تصادف انتخاب گردید. در هر کلاس، قبل از اجرای هر یک از آزمونها درباره اهداف و نحوه پاسخدهی و مدت زمان پاسخدهی به آنها توضیحات لازم داده شد و افراد برای همکاری ترغیب شدند. به دانشآموزان در مورد آزمون گفته شد اطلاعات بدست آمده از هر شخص کاملاً محرمانه خواهد بود.
آزمون تئوری ذهن به گونه مصاحبه و پرسشنامه هوش هیجانی به صورت مداد کاغذی و گروهی برروی دانشآموزان دوره ابتدایی شهر تهران اجرا شد. اجرای پرسشنامه ها بر روی همۀ آزمودنیها کاملاً یکسان انجام شد. پس از اجرا، پرسشنامه ها با توجه به کلید، تصحیح و نمرهگذاری شد و در ادامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
روش تجزیه وتحلیل داده ها
به منظور تحلیل داده ها و یافتن پاسخ سؤالهای پژوهش با بهره گرفتن از نرم افزار Spss از روش های آماری زیر استفاده شد:

1. 1. از شاخصهای مرکزی و پراکندگی برای توصیف نمره های سطوح تئوری ذهن و نمره کلی هوش هیجانی استفاده شد.

1. 1. از همبستگی پیرسون برای تعیین میزان ارتباط و همبستگی بین نمره های سطوح تئوری ذهن و نمره کلی هوش هیجانی استفاده شد.

1. 1. از رگرسیون چند متغیری برای پیش بینی سهم سطوح تئوری ذهن در نمره کلی هوش هیجانی استفاده گردید.

فصل چهارم
یافته های پژوهش
هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی ارتباط تئوری ذهن با هوش هیجانی در بین دانشآموزان است. پس از اجرای پرسشنامه تئوری ذهن و هوش هیجانی بر روی دانشآموزان ابتدایی، تعداد ۸۸ نفر از دانشآموزان پرسشنامه های مذکور را پاسخ دادند. به منظور پاسخگویی به سؤالهای پژوهش حاضر و جهت درک و فهم بهتر مطالب، تجزیه و تحلیل اطلاعات و نتایج به دست آمده در سه بخش کلی ارائه میشود.
توصیف داده ها
به منظور شناخت بهتر ماهیت گروهی که در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفته و آشنایی بیشتر با متغیرهای این پژوهش، قبل از آنکه داده ها مورد تجزیه و تحلیل آماری قرارگیرد، لازم است این داده ها توصیف شوند. توصیف آماری داده ها گامی در جهت تشخیص الگوی حاکم بر آنها و پایهای است برای تبیین روابط بین متغیرهایی که در این پژوهش به عنوان متغیرهای مستقل و وابسته به کاررفته است. توصیف مقدماتی داده های پژوهش که در این فصل ارائه میشود، با بهره گرفتن از روش های آمارتوصیفی(تشکیل جدولهای توزیع فراوانی، محاسبۀ درصدها، شاخصهای مرکزی، پراکندگی، چولگی، کشیدگی شکل توزیع و ترسیم نمودارها) صورت میگیرد.
به منظور بررسی بیشتر بر روی ویژگیهای شرکت کنندگان پژوهش، در جدول ۱-۴ توزیع فراوانی آزمودنیها به تفکیک جنسیت ارائه شده است.