بازاندیشی در زندگی اجتماعی مدرن دربرگیرنده این واقعیت است که عملکردهای اجتماعی پیوسته بازسنجی میشوند و در پرتو اطلاعات تازه درباره خود آنها، اصلاح می شوند. در همه فرهنگها عملکردهای اجتماعی در پرتو کشفهای تازه ای که به خورد این عملکردها داده می شود، پیوسته دگرگون می شود. اما تنها در عصر مدرنیته است که تجدید نظر در عرف، در همه جنبه های زندگی انسان صورت می گیرد. ویژگی مدرنیته نه اشتها برای چیزهای نو بلکه فرض بازاندیشی درباره همه چیز است که البته این بازندیشی، خود بازاندیشی را نیز در بر می گیرد. شاید در ابتدا مطلق بودن خرد در مدرنیته، قطعیتی را برای ما ایجاد کند، زیرا ما تزلزل خرد را نمی بینیم. ما در جهانی زندگی می کنیم که از هر جهت ساخته و پرداخته دانش بازاندیشانه است و حتی نمی توانیم مطمئن باشیم که عناصر این دانش تغییر نخواهد کرد. جامعه شناسی و علم اجتماعی بیش از علم طبیعی درگیر مدرنیته است . هرچند علم طبیعی بهره هایی خفیف از قاطعیت را با خود به همراه دارد.
اما او اعتقاد دارد گسستهای رخ داده را باید ناشی از خود روشنگری اندیشه مدرن در نتیجه از میان برداشته شدن بقایای دیدگاه های سنتی و مشیتی دانست. ما به فراسوی مدرنیته گام بر نداشته ایم، بلکه درست در مرحله تشدید مدرنیته به سر می بریم. اینکه تفوق غرب کاهش پیدا کرده نشان پسا مدرنیته نیست. نشان جهانی شدن مدرنیته است. رشد نهادهای دیگر که باعث شده تفوق غرب بر دیگران کاهش پیدا کند. ما هنوز در جهان اجتماعی پسا مدرن زندگی نمیکنیم، بلکه تنها بارقه های معدودی از پیدایش شیوه های زندگی و صورتهای سازمان اجتماعی را مشاهده می کنیم که از شیوه ها و صورتهای زاییده نهادهای مدرن متفاوت اند. تشدید مدرنیته نگران کننده است.
حال با توجه به این رویکرد و در پیوند با موضوع تحقیق همانگونه که پیش از این ذکرشد یکی از مهمترین این ابزارهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی در عصر جهانی شدن، تلفن همراه و سرویس پیام کوتاه است. پیام کوتاه به عنوان جزیی از کارکردهای تلفن همراه، نقش عظیمی در تکنولوژی ارتباطات دوسویه بازی میکند و توانسته در شبکه تعاملات جامعه ایرانی جای خود را باز کند. پیامک از ویژگی های فراوانی برخوردار است که آنرا تبدیل به ابزاری محبوب و فراگیر در میان عامه مردم بخصوص جوانان نموده است. ویژگی هایی از قبیل سرعت بالا، دسترسی دائمی، مقرون به صرفه بودن، امنیت نسبی در برابر نظام های مختلف نظارتی و نیز خانواده، ناهمزمانی، قابلیت ذخیره سازی، انعطاف پذیری و جذابیت محتوایی سبب شده است سرویس پیام کوتاه به ابزاری بی رقیب در ارتباطات بین فردی تبدیل گردد. این سرویس قابلیت همه جا حاضر را دارد و علاوه بر این موارد، به دلیل سهولت در دسترسی و احتیاج نداشتن به اینترنت تبدیل به ابزاری شده که رقیبانی مثل پست الکترونیک، مسنجرها و تلفن را به راحتی به حاشیه رانده و یکه تاز عرصه ارتباطات دوسویه گشته است.
اگر سه عنصر اطلاع رسانی، ارائه سرگرمی و آموزش اجزاء تشکیل دهنده هویت یک رسانه باشند، پیامک نیز دارای هویت رسانه ای است، زیرا قابلیت ارائه این سه کارکرد را از خود نشان داده است(شیران، ۱۳۸۹). به اعتقاد کوین ویلیامز رسانه های ارتباط جمعی یکی از عناصر لازم و ضروری ساختار جامعه است که در حفظ ثبات و تعادل جامعه نقش دارند و درصورت خلقِ بی نظمی و ناهماهنگی، دارای کژکارکرد می شوند (ویلیامز، ۶۲:۱۳۸۶).در همین رابطه دنیس مک کوایل نیز کارکردهای اجتماعی رسانه ها را به تفکیک چنین برمی شمارد:
اطلاعات: فراهم کردن اطلاعات درباره ی رویدادها و شرایط جامعه و جهان، فهم روابط قدرت، تسهیل نوآوری، اقتباس و پیشرفت
همبستگی: تبیین، تعبیر و تفسیر معنای رویدادها و اطلاعات، حمایت از نظم و اقتدار مستقر، جامعه پذیری، هماهنگ کردن فعالیت های مجزا، ایجاد اجماع
تداوم: بیان و معرفی فرهنگ مسلط و شناساندن خرده فرهنگ ها و پیشرفت های فرهنگی جدید، تقویت و حفظ وجوه مشترک ارزش ها
سرگرمی: فراهم کردن تفریح و سرگرمی، تغییر توجه و [ایجاد] آرامش، کاهش تنش اجتماعی
بسیج: فعالیت های هماهنگ کننده برای موضوعات اجتماعی در حوزه ی سیاست، قدرت، اقتصاد، توسعه، کار و گاهی اوقات دین.
بنابراین رسانه های جمعی اساس جامعه هستند برای یکپارچگی و هماهنگی، نظم، کنترل و ثبات، انطباق با تغییر، بسیج، مدیریت تنش، تداوم تفکر و ارزش (مک کوایل، ۸:۱۳۸۵-۹۷).
جان گیبینز و بوریمر نیز به چهار نقش رسانه ها در جامعه اشاره می کنند که این موارد بصراحت شامل نقش سرویس پیامک در زندگی روزمره افراد می باشد:
رسانه ها به فرایند ساختنِ هویت کمک می کنند: فراورده های زیبایی شناختی و فرهنگی رسانه ها برای فرایند هویت سازی، اهمیت اساسی دارند. مردم با مصرف تولیدات رسانه ای، زندگی معمولی شان را برای مدتی رها می کنند و به چیز دیگری روی می آورند. بنابراین تجربه زیبایی شناختی و فرهنگی امکانات ویژه ای برای خوداندیشی فراهم میکند.
رسانه ها به فرایند معناسازی کمک می کنند: در جهان پیچیده ای که حوادث و رویدادهای گوناگون در آن رخ میدهد، رسانه ها با شکل دادن به الگوی ذهنی مخاطبان، رویدادها را برای آنها معنادار و قابل فهم می سازند و از این طریق به شکل گیری نگرشهای آنان کمک می کنند.
رسانه ها برای مردم لذت بخش هستند: در استفاده مردم از رسانه ها، جنبه لذت جویانه ای وجود دارد که یکی از این لذت ها، لذتِ با تأخیر است؛ به این معنا که رسانه ها محتوایی در اختیار مردم قرار می دهند که در مواقع دیگر درباره آنها گفت و گو و صحبت می کنند. بنابراین لذت رسانه ها به لحظه مصرف محدود نمی شود.
رسانه ها به ساخت مند شدن زندگی روزمره کمک می کنند: زندگی روزمره مبتنی بر عادتهاست و از رسانه ها برای عادت بخشیدن به زندگی استفاده می شود. یک نقش مهم رسانه ها در ساختمند کردن زندگی روزمره این است که آنها حوزه های خصوصی و عمومی زندگی را به یکدیگر مرتبط می سازند. با کمک رسانه ها، حوزه های خصوصی می توانند عمومی شوند و بالعکس (گیبینز و بوریمر، ۷۳:۱۳۸۱-۷۰).
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- روش تحقیق
در انجام دادن پژوهش، به منظور کسب شناخت، باید مجموعه ای از گزاره ها (فرضیه یا سوالهای تحقیق) را تدوین کرد، سپس آنها را مورد آزمون قرار داد یا پاسخ آنها را فراهم آورد. این امر، فرایند پژوهش را هدایت کرده و پژوهشگر را در بدست آوردن شناخت یاری می دهد. بر این اساس، روش تحقیق وسیله یا طریقه تعیین این امر است که چگونه یک گزاره تحقیق مورد تأیید قرار می گیرد. به عبارت دیگر، روش تحقیق چارچوب عملیات یا اقدامات جستجوگرانه برای تحقق هدف پژوهش، جهت آزمون فرضیه یا پاسخ دادن به سوالهای تحقیق را فراهم می آورد (سرمد ودیگران ۲۲:۱۳۸۲). روش به چارچوب عملیاتی یا اقدامات جستجوگرانه اشاره دارد. یعنی روش را نمی توان ابزار کار پژوهشگر دانست بلکه روش تنها تعیین کننده چارچوب کار تحقیقی است.
روش های کمی در کل با شمارش و اندازه گیری جنبه هایی از زندگی اجتماعی سروکار دارند؛ درحالیکه روش های کیفی بیشتر با تولید توصیف های استدلالی و کشف معناها و تغییرهای کنشگران اجتماعی سروکار دارند (بلیکی، ۳۰۱:۱۳۸۴). مقصود پژوهشگران از روش های کمی عبارت است از آزمایشهای تصادفی سازی شده، شبه آزمایش، آزمون های عینی قلم و کاغذی، تحلیل های آماری چند متغیری، پیمایش های نمونه ای، و از این قبیل. در مقابل، روش های کیفی شامل قوم نگاری مطالعات موردی، مصاحبه های ژرف و مشاهده مشارکتی اند ( Cook and Leichardt به نقل از بلیکی ۳۰۲:۱۳۸۴).
پژوهشگری که روش های تحقیق کمی را بر می گزیند، بطور ضمنی پارادایم اثباتگرایی را مبنای پی بردن به موقعیت نامعین (مسئله تحقیق) قرا می دهد. در این روشها مفروضه پژوهشگر آن است که می توان درباره پدیده های مورد مطالعه بطور عینی و بدون هیچ گونه اریبی به شناخت لازم دست یافت. وانگهی در این دیدگاه، مفروضه دیگر پژوهشگر آن است که با صورت بندی فرضیه ها یا سوالهای تحقیق و استفاده از روش های تحقیق توصیفی یا آزمایشی در شرایط کنترل شده می توان به شناخت لازم درباره پدیده های مورد مطالعه نائل آمد (بازرگان هرندی، ۱۳۸۷: ۲۰).
منظور از اصطلاح تحقیق کیفی، هرگونه تحقیقی است که به تولید یافته‌هایی می‌پردازد که از طریق روش‌های آماری یا سایر روش‌های کمّی‌سازی دسترسی‌پذیر نیست. روش‌های کیفی را میتوان برای کشف حوزه‌های اساسی و بنیادی به کار برد که درباره آنها اطلاعات اندکی وجود دارد، یا اینکه هدف، کسب اطلاعات تازه و بدیع است. از این گذشته، روش‌های تحقیق کیفی را میتوان برای کسب اطلاعات دقیق و جزئی درباره پدیده‌هایی مانند احساسات و فرایندهای تفکر به کار برد که فهم، یادگیری و کسب اطلاعات درباره آنها از طریق روش‌های مرسوم تحقیق، دشوار است. تحقیق کیفی، افراد را بیشتر به عنوان موجوداتی خلاق، پویا و فعال مورد بررسی قرار میدهد و روابط اجتماعی را بیشتر به عنوان کنش‌های اراده‌جویانه تلقی می کند. مؤلفه اصلی در تحقیق کیفی داده‌هایی است که از منابع گوناگونی مانند مصاحبه‌ها، مشاهده‌ها، اسناد و مدارک و فیلم‌ها گردآوری شده است (ایمان، ۱۳۸۹: ۲۹).
ماهیت خلاق، انعطاف پذیر و بدون محدودیت تحقیق کیفی به محقق اجازه نمی دهد که در گردآوری و تفسیر داده ها با همان دقتی که در تحقیق کمی به کار می برد عمل کند. در تحقیق کیفی، قواعد چندان مشخصی برای تعیین نحوه اجرای مناسب و مطلوب آن و تفسیر داده ها وجود ندارد. کتابهای مربوط به روش شناسی کیفی غالباً تحقیق کیفی را یک هنر یا نوعی جهت گیری فکری می دانند و اشاره می کنند که بهترین راه فراگرفتن نحوه های متعدد اجرای آن همان پرداختن به چندین تحقیق کیفی متفاوت است (ببی، ۶۲۴:۱۳۸۸). اما استفاده از روش های تحقیق کیفی به تنهایی نیز نمیتواند واقعیت پدیده های مربوط به جامعه، از جمله رفتارهای اجتماعی و امثال آن، را آشکار کند. زیرا این روشها فقط به مطالعه جنبه های غیر کمی پدیده ها می پردازند. بنابراین برای پی بردن به مسائل اجتماعی و درک واقعیت پدیده ها، استفاده از هر دو روش تحقیق کمی و کیفی ضرورت دارد.
روش تحقیق ترکیبی چنان است که با انتخاب روش های تحقیق کمی و کیفی مناسب و ترکیب مطلوب آنها حاصل میشود. بطوریکه میان هدف تحقیق، شیوه گرداوری داده ها و تحلیل آنها، برای پاسخ دادن به سوالات تحقیق، سازگاری لازم برقرار می گردد. در این صورت علاوه بر منظور داشتن ابعاد اندازه پذیر پدیده های مورد مطالعه، سایر ابعاد این پدیده ها نیز مورد توجه قرار می گیرد (بازرگان هرندی، ۱۳۸۷: ۲۲).
همانطور که پیش تر اشاره شد، روش به چارچوب عملیاتی یا اقدامات جستجوگرانه اشاره دارد. یعنی روش را نمی توان ابزار کار پژوهشگر دانست بلکه روش تنها تعیین کننده چارچوب کار تحقیقی است. اما ابزارهایی که مورد استفاده محقق قرار میگیرند تکنیک نامیده می شوند.
بخش نظری و تئوریک این پژوهش با بهره گرفتن از مرور ادبیات روایی[۶] انجام شده است. در چارچوب این روش، مراجعه به کتب و مقالات و پژوهش های فارسی و لاتین پیرامون ابعاد اجتماعی و فرهنگی موبایل و همچنین مروری بر نشریات و آرشیو الکترونیکی سایت های اینترنتی انجام شد. در بخش تجربی پژوهش نیز، این مطالعه به دو شیوه پژوهش کیفی با بهره گرفتن از تکنیک مصاحبه عمیق و نیز مراجعه به اسناد و نیز روش کمی پیمایشی با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه به اجرا درآمد.
این پژوهش با توجه به موضوع و شرایط خاص آن، در زمره پژوهش های مقطعی محسوب می شود چرا که یک زمان خاص (وضعیت سال ۱۳۹۲) را مورد مطالعه قرار داده است. این پژوهش از نظر سطح تحقیق پژوهشی توصیفی،تبیینی است.
۳-۱-۱- پیمایش
در بررسی های اقتصادی و اجتماعی آنگاه که بررسی تمامی افراد یا موضوعات مورد مطالعه امکان پذیر نیست، تحقیق از طریق بررسی با نمونه گیری صورت می گیرد؛ به این معنی که تعدادی از کل جمعیت برگزیده می شود و حاصل مطالعه بر آن تعمیم می یابد. بطور مصطلح پیمایش یکی از روش های تحقیق اجتماعی است که در آن اعضای جامعه آماری به پرسش هایی در مورد موضوع مورد مطالعه تحقیق، پاسخ می دهند. آنها این کار را یا از طریق پرسشنامه ای که در اختیار آنها قرار می گیرد و یا شفاهاً از طریق مصاحبه انجام می دهند. لذا روش تحقیق پیمایشی از روش های کمی است نه کیفی. به عقیده برخی از جامعه شناسان، پیمایش بهترین شیوه روش تحقیق جامعه شناسانه است (بیرو، ۱۳۸۰: ۴۱۳). با توجه به موضوع، استفاده از روش پیمایشی به منظور بررسی فرضیه های مطرح شده و دستیابی به اطلاعاتی درباره جنبه ها و مصارف مختلف پیام کوتاه، تاثیر متغیرهایی چون جنسیت، تحصیلات، پایگاه اجتماعی و اقتصادی، مقاصد استفاده و تاحدی سنجش آثار و پیامدهای استفاده از پیامک کاملاً ضروری و مثمرثمر خواهد بود. اولین قدم در تحقیق تبیینی، مشخص کردن این امر است که در پی علل هستیم یا نتایج . قدم دوم تعیین چیزی است که در پی علل یا نتایج آن هستیم. قدم بعدی تهیه فهرستی از علل یا نتایج احتمالی و سپس گرداوری داده های مربوط است که از مطالع تحقیقات پیشین، داده ها، تصورات و حدسیات خودمان و گفتگو با افراد مطلع بدست می آید (پیشین، ۳۹).
۳-۱-۱-۱- پرسشنامه
پرسشنامه مجموعه ای از سوالات کتبی و غالبا مبتنی بر گزینه های مشخص است که پاسخ دهنده جوابهای خود را بر آن درج می کند. پرسشنامه یکی از ابزارها و تکنیکهای رایج تحقیق و روشی برای کسب داده های تحقیق است . پاسخهای بدست آمده، داده مورد نیاز پژوهشگر را تشکیل می دهد. از طریق سوالات پرسشنامه می توان دانش ، علایق ، نگرش و عقاید فرد را مورد ارزیابی قرار داد. «مطرح کردن یک سری پرسش برای مجموعه ای از پاسخگویان، که غالبا معرف یک جمعیت وسیعترند، درباره وضعیت اجتماعی ، شغلی ، و خانوادگی شان، درباره عقاید و ایستارهایشان راجع به مسایل انسانی ، دنیوی و معنوی ، درباره انتظاراتشان ، سطح معرفت یا آگاهی شان در مورد یک حادثه یا یک مسئله و یا کلا درباره هر نکته ای که اطلاع از آن برای محقق جالب است» ( کیوی،۲۰۰،۱۳۸۷). هدف هایی که این روش برای آنها مناسب است :
- شناخت یک جمعیت : وضعیت و شیوه های زندگی اش ، رفتارهایش ، ارزش ها و عقایدش
- تحلیل یک پدیده اجتماعی که تصور می شود بر پایه اطلاعاتی که از افراد جمعیت مورد نظر به دست می آید بهتر شناخته می شود.
- بطور کلی ، در مواردی که لازم است از تعداد زیادی افراد پرسش شود آنجا که مسئله معرف بودن مطرح باشد (کیوی، ۱۳۸۷: ۲۰).
۳-۱-۱-۲- آزمون مقدماتی پرسشنامه
-
- مرحله اول : تدوین پرسش ها: گویه های پرسشنامه از راه های مختلفی به دست می آیند. پاره ای از آنها از پرسشنامه های پیشین برگرفته می شوند و پاره ای دیگر را باید برای تحقیقی خاص ابداع کرد. مضمون مرحله اول آزمون مقدماتی تعیین نحوه جمله بندی هر پرسش ، ارزیابی تعبیر پاسخگویان از معنی پرسش و بررسی این نکته است که دامنه پاسخ ها کافی است یا نه. علاوه بر پرسش های جدید که مستلزم پیش آزمون عمیقی است پرسش های قبلاَ به کار رفته (و آزموده ) هم باید ارزیابی گردند. چه بسا پرسشی که در یک زمینه کارایی داشته ، برای نمونه خاص شما مناسب نباشد» (دواس، ۱۳۸۷: ۱۰۶).در این مرحله فقط تعداد محدودی از پرسش ها را می توان در این مرحله به آزمون کشید. در این پژوهش جهت تدوین پرسشها، علاوه بر استفاده از پرسشها و گویه های تحقیقات پیشین، طی مصاحبه های باز و اکتشافی، گویه ها و پرسشهای جدید طراحی شدند.
-
- مرحله دوم : تهیه پرسشنامه: با به اجرا گذاشتن یک پرسشنامه کامل که طویل تر از پرسشنامه نهایی است میتوان به ارزیابی دقیق تر گویه های منفرد و کل پرسشنامه پرداخت. دراین مرحله از نظر کارشناسان و مصاحبه گران برای اصلاح پرسشنامه سود جستیم. این مرحله به مانند شبیه سازی پرسشنامه می باشد.
-
- مرحله سوم : آزمون مقدماتی: « با بهره گرفتن از اطلاعات حاصله از مرحله دوم هر جا که اقتضا کند در مورد پرسشها تجدید نظر کرده ، پرسشنامه را کوتاه می کنیم و پرسش ها را مجدداَ مرتب کرده ، مواردی را که لازم است پرشی از روی پرسش های مشروط انجام گیرد قطعی می کنیم. همچنین باید دقت کنیم آرایش نهایی پرسشنامه به گونه ای باشد که نکته ابهامی برای مصاحبه گران و پاسخ گویان باقی نماند»( دواس،۱۰۶:۱۳۸۷). که در این خصوص با انجام آزمون مقدماتی در میان ۵۰ نفر از دانشجویان نمونه ، سعی در اصلاح پرسشنامه و بدست آوردن بهترین سوالات و گویه ها که ما را به هدف مورد نظر در پژوهش برساند، نمودیم.
۳-۱-۲- مصاحبه:
آلن بیرو در کتاب «فرهنگ علوم اجتماعی» بیان میدارد: «مصاحبه یکی از صورتهای بررسی اجتماعی است که شامل مبادله ای شفاهی یا گفتگویی در جهت هدفی معین بین یک بررسی کننده با یک یا چند نفر به منظور کسب اطلاعات یا آگاهی هایی چند در زمینه امور، رفتار، عقاید و یا باورهایی که پاسخگوی هدف معینی هستند و مدیر تحقیق با توجه به فرضیه های پژوهشی خود تعیین کرده است» (بیرو،۱۳۷۰: ۱۹۲) . مصاحبه روشی است در جهت کسب اطلاعات عینی،که محقق با توسل به این روش از پاسخگو در خصوص نوع رفتار او با سایرین ، اطلاعاتی بدست می آورد و این اطلاعات به محقق در جهت کشف زمینه های کنش افراد در موقعیتهای مختلف یاری می رساند. در واقع مصاحبه ابزاری است در جهت شناخت علل عمقی رفتار و عقاید که در ورای کمیات و امور عینی و ظاهری قرار دارد که با دقت و توجه خاصی علل پیدایی پدیده ها را که غایت علم شناخت و هدف عالی دانشمند اجتماعی است ، محقق می سازد (ساروخانی،۱۳۸۵: ۲۱۲).
صاحب نظران مراحل ششگانه ای را برای بکار بستن مصاحبه در نظر گرفته اند که با توجه اهمیت این مراحل ضمن ذکر مراحل مذکور توضیحات مختصری نیز در باب هر کدام از آنها داده می شود. آن مراحل عبارتند از:
مرحله اول: تبیین هدف مصاحبه
«اولین مرحله در تحقیق که از مصاحبه برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده تبیین هدف تحقیق است. هدف تحقیق ماهیت مصاحبه را مشخص خواهد نمود زیرا اهداف متفاوت، تعیین کننده سطوح مختلف انسجام و سازماندهی در مصاحبه، انواع سئوالات مصاحبه و مهارت مصاحبه کننده است» (گال ،۱۳۸۶ : ۵۲۴ ). محقق در مر حله اول می بایست اهداف تحقیق را بصورت شفاف و روشن و واقع بینانه تبیین و ترسیم نماید تا بر اساس آن اهداف بتواند از متناسب ترین نوع مصاحبه برای رسیدن به اهداف خویش بهره مند گردد و هر اندازه این اهداف برای محقق روشن تر شود به همان اندازه موفقیت او را در کسب نتیجه تضمین خواهد نمود که در این تحقیق، اهداف مصاحبه همانگونه که در فصل آغازین بیان شد بررسی فرصت ها، تهدید ها، کارکردها و پیامدهای پیامک در بین جوانان و از نظرگاه خود جوانان می باشد.
مرحله دوم: انتخاب نمونه
در این مرحله مصاحبه گر می بایست بر مبنای یکی از فنون نمونه گیری جامعه آماری خویش را انتخاب کرده و متناسب با جامعه آماری خویش و با عطف نظر به هدف تحقیق می تواند از مصاحبه انفرادی و یا مصاحبه گروهی استفاده نماید که توضیحات تکمیلی در بخش نمونه گیری ارائه شده است.
مرحله سوم : طراحی شکل و ساختار نمونه
با عنایت به اینکه مصاحبه های کمّی و کیفی در تحقیقات اجتماعی دارای تفاوت هایی می باشند، به همین جهت طراحی شکل و ساختار مصاحبه در این دو گونه تحقیق ذکر شده نیز بالاجبار متفاوت خواهد بود. بعنوان مثال «در تحقیقات کمی مصاحبه عموماً منسجم و سازماندهی شده است که همه پاسخ دهندگان در معرض تجارب یکسان قرار می گیرند بنابراین، مطالب آغازین سئوالات مصاحبه و اختیارات نهایی مصاحبه گر باید بدقت از قبل مشخص شده باشد، اطمینان حاصل شود که داده های بدست آمده از افراد می تواند به طور معناداری مقایسه شود. اما در تحقیقات کیفی، مصاحبه از نظر شکل و ساختار کاملاً منسجم و سازمان یافته نیست، این بدین منظور است که هدف محقق کمک نمودن به مصاحبه شوندگان است که دیدگاه های خودشان رادر مورد موضوع، با داده ها و عبارات خودشان ابراز کنند» (گال،۱۳۸۶ : ۵۲۹ ).
