۱-۲-۴-۶ گل آذین
ذرت گیاهی است تک پایه که گلهای نر خود را در گل آذین انتهایی[۱۲] و گلهای ماده را روی ساقه های جانبی (بلالها) در زاویه بین ساقه و برگهای پائینی تولید میکند. گل آذین نر در انتهای ساقه اصلی به صورت خوشه[۱۳] منشعب یا خوشه های فرعی است که در روی این خوشه های فرعی و سنبلچه یکی بلند و دیگری کوتاه به طور منظم قرار گرفته است(آشفته بیرگی و همکاران ،۱۳۸۹). و گل آذین نر ذرت تا ۵ میلیون گرده (بسته به رقم ذرت) برای تلقیح به وجود می آورد (شقاقی ،۱۳۸۸). هرسنبلچه دارای ۲ گل و هر گل دارای ۳ پرچم است در گل آذین ماده ( بلال) ذرت ، هرسنبلچه دارای دو گل است که فاقد گل بالایی بارور شده و تبدیل به دانه می شود ( خدابنده ، ۱۳۷۹؛ علیزاده ،۱۳۸۸). گل آذین ماده یا بلال بوسیله برگهای تغییر شکل یافته ای احاطه شده است و از جوانه های جانبی واقع بر روی گره های ساقه ظاهر می گردد و به صورت یک دسته رشته های ابریشمین مرطوب و چسبنده میباشند که گردههای نر از قسمت بالا به علت تکان خوردن یا وزش باد و یا سنگینی وزن خود بر روی آن میریزد و به علت چسبندگی در همان جا قرار گرفته یا سنگینی وزن خود بر روی آن میریزد و به علت چسبندگی در همان جا قرار گرفته دانه های بلال را بارور کرده و تشکیل دانه می دهند(شقاقی ،۱۳۸۸).ساقه بلال بصورت شاخه ای از گره های وسطی ساقه ظاهر می شود . هر ساقه بلال متشکل از پایه ای است که از آن غلاف های بلال خارج شده و گلهای ماده بلال را می پوشانند. خوشه چه ها بصورت جفتی ظاهر شده که عموماً هر خوشه چه حاوی یک تخمک بارور و یک تخمک عقیم است و در نتیجه تعداد منظم ردیفهای دانه روی بلال را موجب می گردد. لقاح تخمک دوم سبب در هم ریختگی و نامنظم شدن ردیفهای دانه در بلال می شود(علیزاده ،۱۳۸۸ ؛ارزانی ، ۱۳۷۸).
۱-۲-۵ انواع ذرت
ذرت نژادهای متعددی دارد که این ویژگیها بر اساس ویژگیهای بافت آندوسپرم دانه طبقهبندی میشوند. و انواع ذرت بر طبق جدول(۱-۲) به شرح ذیل طبقه بندی می شوند(عوض کوچکی، ۱۳۸۸؛ مظاهری لقب،۱۳۸۷؛ تاجبخش و همکاران ،۱۳۸۶).
جدول (۱-۲) انواع ذرت
نام فارسی | نام لاتین |
ذرت دندانی(دندان اسبی) | Zea mays var. indentata |
ذرت بلوری ( سخت ) | Indurate .Zea mays var |
ذرت آردی ( نرم ) | Amylacea .Zea mays var |
ذرت شیرین | .Saccharata Zea mays var |
ذرت غلافدار | .Tunicate Zea mays var |
ذرت مومی | Certain .Zea mays var |
پاپ کورن (آجیلی-بو داده ) | Everata Zea mays var. |
۱-۲-۶ شرایط لازم برای رشد گیاه
۱-۲-۶-۱ خاک
میزان عملکرد ذرت در خاکهای عمیق ، حاصلخیز و زهکشی شده با بافت متوسط بیشتر است. ذرت نسبت به کمبود اکسیژن که ناشی از رطوبت یا وجود لایههای فشرده زیرزمینی میباشد، بسیار حساس است. همچنین ذرت قادر است در خاکهایی با PH حدود ۵٫۵ تا ۸ هم رشد نماید. البته PH مناسب برای آن ۶ میباشد. PH کمتر از ۶ معمولا میزان جذب کلسیم را در گیاه کاهش میدهد و بهترین خاک برای ذرت با توجه به شرایط خاص ریشهای ، عدم پنجه زنی ، حجم زیاد اندام هوایی و بیوماس ، خاک عمیق با بافت متوسط ، زهکشی خوب و قدرت نگهداری بالا میباشد. (مظاهری لقب، ۱۳۸۷؛ نورمحمدی و همکاران،۱۳۸۰ ؛ مدیر شانه چی، ۱۳۷۹).
۱-۲-۶-۲ دما
ذرت با وجود آن که یک گیاه گرمسیری است، نمیتواند آب و هوای بسیار گرم را تحمل کند. مناسبترین محیط برای کشت آن ، ناحیهای است که دمای آن دست کم به مدت ۳ تا ۴ ماه متوالی ، ۲۱ تا ۳۲ درجه سانتیگراد باشد. در صورتی که دمای اواسط تابستان ناحیه کشت ذرت ، کمتر از ۱۸ درجه سانتیگراد باشد یا میانگین دمای تابستان کمتر از ۱۳ درجه باشد، میزان رشد گیاه کاهش یافته و در صورت طولانی شدن کاهش دما ، کشت ذرت غیر ممکن خواهد بود(مجاب قصردشتی و همکاران، ۱۳۹۱).